فقدان تصفیه خانه دامنگیر خلیج فارس و ساحل نشینان می شود - مجله آزات وب

مرز 936 کیلومتری استان بوشهر با خلیج فارس سبب شده تا 80 درصد از مجموع 10 شهرستان این استان، ساحلی باشد و از شهرستان های ساحلی تنها بوشهر، گناوه و دیلم دارای سیستم تصفیه فاضلاب شهری بوده و عسلویه، کنگان، جم، تنگستان و دیر از داشتن شبکه فاضلاب شهری و تصفیه خانه محروم هستند، به همین دلیل پساب های تولید شده در این شهر ها راهی دریا شوند.

به گفته معاون بهره برداری و توسعه شرکت آب و فاضلاب استان بوشهر به عنوان نمونه در شهر دیر، عسلویه و کنگان به عنوان مرکز شهرستان های ساحلی فاقد شبکه فاضلاب و تصفیه خانه شهری، به ترتیب سالانه بیش از یک میلیون و 807 هزار متر مکعب، 845 هزار و 48 متر مکعب و در کنگان سه میلیون و 970 هزار متر مکعب فاضلاب تولید می شود.

این پساب ها بویژه در سال های متداوم خشکسالی می توانند با تصفیه استاندارد، به سرمایه ای دائمی تبدیل شوند و برای استفاده در بخش کشارزی، شست وشوی محیط و فضای سبز شهری بسیار کارساز باشند؛ اما این منابع آبی ارزشمند در استان بوشهر کم آبی، چون بوشهر بدون تصفیه از دسترس خارج می شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر این موضوع را چالش های بزرگ حفاظت از محیط دریایی استان بوشهر توصیف می کند و می گوید: غفلت از فرصت بزرگ و ارزشمند تصفیه فاضلاب های شهری برای استان بوشهر آن را به تهدیدی تبدیل کرده است که مقابله هر چه سریعتر با آن الزامی است و راه حل آن توسعه و احداث تصفیه خانه هایی است که می تواند حجم بالایی از نیاز آبی این استان را تامین کند.

به گفته او امروز صنایع استان بوشهر که برای فعالیت نیاز به آب دارند، مجبور به استفاده از ظرفیت آب شیرین کن هایی هستند که با هزینه گزاف و البته شورآبه های مخربی که بر جای می گذارند تامین می شود و هم دولت (با پرداخت یارانه) و هم تولید کننده در خرید آب گران قیمت متضرر می شوند.

او می گوید: اداره کل محیط زیست در این زمینه با پیگیری ها و مکاتبه های بسیار، جلسات تخصصی هم اندیشی برگزار کرده و کارگروه فاضلاب تشکیل شده است، اما روند بهبود این شرایط بسیار کند است.

بُعد دیگر و تامل برانگیز این فقدان زیرساخت، این است که فاضلاب های شهری تولید شده به خلیج فارس می ریزد و بار آلودگی آن این زیست بوم ملی و گرانقدر را تهدید و تخریب می کند طوریکه مسئولان پایش و حفاظت محیط زیست دریایی استان بوشهر، پیوسته این را از مهمترین چالش هایی عنوان می کنند که خلیج فارس با آن روبرو است.

رشد و تمرکز بالای جمعیت در نوار ساحلی و نبود شبکه جمع آوری و تصفیه خانه های کارآمد فاضلاب شهری سبب شده است تا سالانه میلیون ها متر مکعب پساب خام روانه زیست بوم دریایی استان بوشهر شود.

به گفته رئیس مرکز اقیانوس شناسی بوشهر ورود فاضلاب به دریا به دلیل داشتن مقادیر بالایی از مواد مغذی، میکروبی و فلزات سنگین آلایندگی و مخاطرات بسیاری دارد و اثرات کوتاه و بلند مدت بر پایداری حیات ساحلی به جای می گذارد.

مریم قائمی می گوید: این آلودگی شاخص های مطلوب محیط زیست دریایی را کاهش می دهد و تنوع زیستی را در آب های این منطقه تهدید می کند.

او ادامه می دهد: این نوع آلودگی با ایجاد یک لایه نازک روی سطح آب علاوه بر تخریب چشم انداز ساحلی، انقراض برخی از گونه های آبزی را هم در پی دارد.

به اعتقاد او این آثار سوء در منطقه ها حساس ساحلی مانند تجمع های مرجانی، زیستگاه های ساحلی و جنگل های حرا بیشتر است.

آنطور که رئیس مرکز اقیانوس شناسی بوشهر توضح می دهد: آلودگی پساب ها به دلیل داشتن غلظت بالای فسفات و نیترات، سبب رشد بی رویه جلبک ها می شود و با کاهش اکسیژن محلول در آب، عاملی برای مرگ ماهی های خلیج فارس است.

اما این سرانجام آسیب هایی نیست که پساب های تولید شده از سوی ساحل نشینان به خلیج فارس وارد می کند، بلکه به گفته قائمی این آلاینده ها ترکیب، فراوانی و پراکنش موجودات دریایی را تغییر می دهد و باعث تخریب جوامع کف زی می شود.

آلودگی های میکروبی و فلزات سنگین محلول در این پساب های خام علاوه بر حیات زیستمندان خلیج فارس، به تهدیدی برای سلامت انسان نیز تبدیل شده است و از سویی به زنجیره غذایی او راه می یابد و از سویی با آلوده کردن شناگاه ها به عاملی برای بیماری بدل می شود.

رئیس مرکز اقیانوس شناسی بوشهر بر اساس پایش هایی که به گفته او هر 2 ماه یکبار از سوی این مرکز انجام شده است، اذعان می کند که بار آلودگی میکروبی بویژه در شناگاه های استان بوشهر پر رنگ دیده می شود و شنا در این محیط ها عاملی برای بیماری های گوارشی و پوستی است.

سخنان مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر نیز بر آلودگی بیشتر شناگاه های شهری استان بوشهر صحه می گذارد؛ فرهاد قلی نژاد پیشتر به خبرنگار ایرنا گفت: ورود فاضلاب های خاکستری که بخشی از پساب های تولید ساکنان شهر های ساحلی است از طریق کانال های دفع آب های سطحی به دریا وارد می شود و شاهد آلودگی میکروبی در بخش ساحلی و آب های کم عمق مجاور این خروجی ها هستیم، طوریکه در شهرستان بوشهر از 6 شناگاه تنها 2 مورد پاک است؛ البته برخی از شناگاه ها در دیگر شهرستان های این استان خارج از محدوده شهر و پاک یا به نسبت پاک است.

از سوی دیگر، آنطور که قائمی می گوید: فلزات سنگین موجود در فاضلاب های شهری جذب، مسمویت و پایداری بالایی دارد و با جذب در زنجیره غذایی دریایی، اثرات منفی بر سلامت آبزیان، انسان و زیست بوم های دریایی می گذارد.

هر چند راه حل این چالش که هزینه های بسیاری برای زیست بوم خلیج فارس و سلامت و اقتصاد همسایه های آن دارد، به صورت روشن و مشخص ایجاد شبکه های کارآمد فاضلاب شهری، احداث تصفیه خانه ها و استفاده بهینه از این آب است، اما تحقق این مهم و شتاب بخشی به فرآیند های آغاز شده گره کوری به نام اختصاص اعتبار دارد.

به گفته معاون بهره برداری و توسعه شرکت آب و فاضلاب استان بوشهر اعتبار لازم برای مطالعات این پروژه ها باید از طریق منابع استانی تامین شود تا با تکمیل مطالعات فاز یک و 2، مجوز ماده 23 را دریافت کنیم و در سازمان برنامه و بودجه ردیف مالی دریافت کند؛ سپس برای احداث آن اعتبارات ملی تخصیص شود.

روح الله دوانی در تشریح روند انجام کار در شهرستان های استان بوشهر می گوید: اکنون برای برازجان و خورموج (شهر های غیر ساحلی این استان)، مصوبه فاز نخست مطالعات ایجاد شبکه فاضلاب شهری گرفته شده است و آغاز فاز دوم نیازمند تخصیص اعتبار است.

آنطور که او توضیح می دهد: مطالعات فاز یک به شناخت پروژه و مکان یابی می پردازد و در فاز دوم مطالعات نقشه اجرایی پروژه بررسی و تدوین می شود.

او با بیان اینکه اکنون فرآیند تکمیل مطالعات برای هر شهر یک و نیم میلیارد تومان هزینه دارد، ادامه می دهد: در ایجاد شبکه فاضلاب برای شهر جم هرچند شرکت آب و فاضلاب پیشدستی کرده و مطالعات فاز نخست انجام شده، اما اکنون یکسال است که نتوانسته ایم حتی یک ریال به مشاور پرداخت کنیم و طرح متوقف مانده است.

به گفته دوانی برای بازنگری در مطالعات انجام شده دیر مشاور گرفته شده است تا مطالعات از پیش انجام شده بازنگری شود، مطالعات فاز نخست در تنگستان هم تکمیل شده و برای ادامه نیازمند اختصاص اعتبار هستیم.

به گفته او این سطح از مطالعات برای مرکز شهرستان های عسلویه و کنگان هم انجام شده است.

مساله دیگر تصفیه استاندارد و اسفاده از آب حاص از آن در سه شهر ساحلی دارای شبکه فاضلاب استان بوشهر یعنی بوشهر، دیلم و گناوه است که مدیرکل حفاظت محیط زیست در این باره می گوید: در سه شهر نام برده نیز شمار تصفیه خانه ها ناکافی و ناقص یا پساب های آن ها غیر استاندارد است که نیاز به تکمیل و ارتقای سیستم دارد.

معاون بهره برداری و توسعه شرکت آب و فاضلاب استان بوشهر در این باره می گوید: اکنون در حال انجام اقدامات خروجی این سیستم ها و بهره برداری از آن ها هستیم.

به گفته او استاندار بوشهر و معاونانش پیگیری خوبی برای استفاده از این پساب ها دارند و این موضوع به صورت جدی در دستور کار قرار گرفته است.

آنطور که دوانی می گوید: تا 2 ماه آینده جذب سرمایه گذار برای بهره برداری از آب تصفیه شده حاصل از پساب ها در شهرستان بوشهر فراخوان می شود تا این آب برای استفاده در صنایع و کشاورزی به جریان افتد و در گناوه هم مطالعات استفاده از این پساب ها با گرفتن مشاور در حال انجام است.

دوانی اضافه می کند: شرکت آب و فاضلاب به طور مستقیم هم مذاکراتی برای واگذاری استفاده از این آب ها انجام داده است.

تهدید ورود میلیون ها متر مکعب پساب خام به دریا حتی با نگاهی غیر دقیق نیز بر کسی پوشیده نیست و البته آسیبی که در چرخه ای طبیعی دامان انسان ساحل نشین را می گیرد؛ اما آنطور که معاون بهره برداری و توسعه شرکت آب و فاضلاب استان بوشهر می گوید: ایجاد شبکه های فاضلاب شهری هزینه سنگینی دارد که اکنون در اولویت مدیریت استانی قرار ندارد.

به گفته دوانی در زمان حاضر تامین آب مورد نیاز و تکمیل پروژه های نیمه تمام در اولویت تخصیص اعتبار استان بوشهر قرار گرفته است.

او پیشنهاد می کند که بخشی از اعتبار مسئولیت اجتماعی صنایع در استان بوشهر برای تکمیل مطالعات ایجاد شبکه فاضلاب و تصفیه خانه شهرستان های کنگان، عسلویه، جم و دیر جذب شود تا بتوانیم با اتمام این فرآیند، برای اجرا از اعتبارات ردیف مالی دریافت کنیم و در این راستا مکاتباتی نیز انجام شده است.

با وجود کمبود اعتبارات، اما به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر نیز شایسته توجه است که تامین نشدن اعتبار لازم برای پیشرفت و احداث تصفیه خانه های فاضلاب به عنوان دلیل کندی و توقف این مهم مطرح می شود، اما باید در این زمینه خسارت های وارد شده به تنوع زیستی و آبزیان هم محاسبه شود.

منبع :ایرنا

خبرنگاران بوشهر بوشهر