صنایع اصفهان پیشگام در مقابله با کم آبی - مجله آزات وب

فاطمه عباسی- خبرنگار: استفاده از آب در صنایع اصفهان به دلیل کم آبی سال های اخیر شرایطی را ایجاد کرده است که مسئولان و فعالان این بخش در اندیشه روش هایی مانند بازچرخانی آب و استفاده از پساب برای نجات صنایع هستند. واقعیت این است که سال هاست با توجه به چالش خشکسالی، بحث تصفیه پساب صنعتی و فاضلاب ها و استفاده از آب حاصل از آن در صنایع، مطرح شده است. به ویژه این که اصفهان، پس از استان های یزد، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان، از استان هایی است که سال ها با پدیده خشکسالی روبه رو بوده و در 5 سال اخیر این پدیده را بیش از پیش لمس کرده و بیشترین سهم آب مصرفی آن نیز به بخش صنعت مربوط می شود.

• طراحی یک ابرپروژه

روزگاری صنایع، متهم ردیف اول مصرف آب و آلایندگی در استان اصفهان بودند، اما امروز همان صنایع در کاهش معضلات این بخش پیش قدم شده اند. در شرایطی که استانی مانند اصفهان در چالش کم آبی به سر می برد، استفاده از پساب بهترین راه حل است که در چند سال اخیر مورد توجه قرار گرفته است. به ویژه که یکی از مواد مصوبه 9 ماده ای شورای عالی آب اصفهان استفاده صنایع از پساب است. بر اساس این مصوبه، همه صنایع استان، به غیر از صنایع غذایی و دارویی، مکلفند به تدریج استفاده از آب خام را حذف و مصرف پساب را جایگزین کنند. معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار اصفهان در این زمینه به خبرنگاران می گوید: برای مقابله با کم آبی و استفاده بهینه از آب، پروژه استفاده از پساب در صنعت با تعامل سازنده شرکت آب منطقه ای اصفهان و آب و فاضلاب استان و با مشارکت صنایع، به ویژه فولاد مبارکه اصفهان، شروع شده است. حجت الله غلامی ادامه می دهد: بخشی از این پروژه عظیم در حال فعال شدن است و دریک بازه زمانی 2 ساله به بهره برداری می رسد.

• استفاده از پساب تا سقف 200 میلیون متر مکعب

کاهش تنش های آبی، ایجاد منبعی مطمئن برای همه فصول، کاهش بار آلودگی رودخانه ها و سایر منابع آبی دریافت کننده فاضلاب، افزایش بهداشت عمومی و حفظ محیط زیست، کم شدن آلودگی و استفاده از آب های غیرمتعارف به صورت مستمر از مزیت های استفاده از فاضلاب تصفیه شده به شمار می آید. مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان با تاکید بر ضرورت استفاده از پساب می گوید: بیش از 570 شهر در کشور در شرایط تنش آبی قرار دارند و شهرهای اصفهان، کرمان و یزد به خط قرمز حوزه شرب وارد شده اند. با این اوصاف، مدیریت مصرف آب راه حلی برای برون رفت از این بحران است و بخشی از آن به بازچرخانی و استفاده از پساب مربوط می شود. هاشم امینی تصریح می کند: با توجه به اهمیت موضوع، بخش عمده پساب استان در اختیار صنایع بزرگ قرار گرفته است که این میزان می تواند راه حلی در کاهش تنش های آبی موجود در بخش صنعت باشد.

وی می افزاید: استان اصفهان در استفاده از پساب در کشور پیشرو است. صنایع به دلیل خشکسالی در استان، برای جلوگیری از ایجاد وقفه در فعالیتشان استفاده از پساب تصفیه شده را در دستور کار قرار داده اند. در مناطقی هم که چنین امکاناتی موجود نباشد، تصمیم داریم با ایجاد شبکه فاضلاب، پساب را جمع آوری و به بخش صنعت برسانیم. امینی ادامه می دهد: با تصمیم شورای عالی آب مقرر شده تا صنایع استان تا سقف 200 میلیون متر مکعب از ظرفیت پساب برای مصارف خود استفاده کنند و خوشبختانه صنایع استان از بازچرخانی و استفاده از ظرفیت پساب استقبال کرده اند.

• ابتکار فولاد مبارکه

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان اظهار می کند: موضوع فاضلاب شهرهای حاشیه زاینده رود همواره چالش بهداشتی و زیست محیطی بوده و از سوی دیگر با نبود منابع دولتی برای اجرای این پروژه ها روبه رو بوده ایم. براین اساس، پس از پیگیری های اجرا شده و توجه به راهبرد سازگاری با کم آبی در وزارت نیرو، از سال 92 بازچرخانی و استفاده از پساب ها در فولاد مبارکه شروع شده است. امینی می افزاید: براساس انعقاد تفاهم نامه با شرکت فولاد مبارکه، عملیات اجرایی پروژه تصفیه و بازچرخانی فاضلاب 9 شهر در قالب قرارداد بیع متقابل شروع شد. وی عنوان می کند: بیش از 30 سال بود در حال اجرای این پروژه ها بودیم، اما با انعقاد این قرارداد در مدت کوتاهی توانستیم پروژه ها را به نتیجه برسانیم. مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب اصفهان به حجم تولید پساب در اصفهان اشاره و اعلام می کند: اکنون 172 میلیون متر مکعب پساب در اصفهان تولید می شود که معادل 5 هزار و 450 لیتر در ثانیه است. از این میزان پساب تولیدی، معادل 16 میلیون متر مکعب آن به شرکت فولاد مبارکه منتقل می شود.

وی با بیان این که شرکت فولاد مبارکه با سرمایه گذاری در اجرای شبکه فاضلاب منطقه مبارکه در قالب قرارداد بیع متقابل با آبفای اصفهان، پیروز به تخصیص پساب این منطقه به این واحد صنعتی شد، می گوید: در سال 92 سرمایه گذاری 1200 میلیارد ریالی شرکت فولاد مبارکه در قالب قرارداد بیع متقابل میان شرکت آبفای اصفهان و فولاد مبارکه صورت گرفت و مقرر شد قریب به 500 کیلومتر شبکه فاضلاب در شهرستان های مبارکه و لنجان اجرا شود. امینی با اشاره به سرمایه گذاری بخش خصوصی در اجرای شبکه فاضلاب منطقه مبارکه تصریح می کند: سرعت اجرای شبکه فاضلاب با سرمایه گذاری بخش خصوصی در منطقه مبارکه 18 برابر میانگین 19 سال گذشته بوده است. مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب اصفهان اظهار می کند: در سال های 73 تا 92 فقط 70 کیلومتر شبکه فاضلاب در مبارکه اجرا شد، درحالی که از سال 93 تا 97 بیش از 334 کیلومتر شبکه فاضلاب در این منطقه اجرا شد.

این پروژه به لحاظ حجمی و ریالی یکی از پروژه های بسیار مهم سرمایه گذاری بخش خصوصی در استان است که به دنبال قرارداد اولیه آن اجرای حدود 220 کیلومتر شبکه فاضلاب در مبارکه و 270 کیلومتر در شهرستان لنجان به انضمام احداث یک تصفیه خانه در شهر سده و ورنامخواست در بازه زمانی 2 تا 3 سال در دستور کار قرار گرفت. امینی به اجرای شبکه فاضلاب در شهرهای دیزیچه، زیباشهر و طالخونچه اشاره می کند و توضیح می دهد: در قرارداد اولیه بیع متقابل میان شرکت آبفا و فولاد مبارکه، اجرای شبکه فاضلاب شهرهای زیباشهر، دیزیچه و طالخونچه دیده نشده بود. با رایزنی های اجرا شده در سال 96، با حضور وزیر نیرو، عملیات اجرای شبکه فاضلاب این شهرها نیز شروع شد. به موجب الحاق قرارداد بیع متقابل میان فولاد مبارکه و آبفای اصفهان، اجرای 167 کیلومتر شبکه فاضلاب در شهرهای دیزیچه و زیباشهر با سرمایه گذاری 559 میلیارد ریال در دستور کار قرار گرفت.

• مزایای زیست محیطی در کنار کاهش برداشت آب

مدیر ارشد خدمات فنی و پشتیبانی شرکت فولاد مبارکه با تاکید بر این که شرکت فولاد مبارکه در راستای ایفای مسئولیت اجتماعی خود و با صرف هزینه بالاتر از 350 میلیارد تومان پروژه جمع آوری، تصفیه و انتقال پساب شهری 9 شهر همجوار شرکت را از سال 92 با همکاری سازمان آبفای اصفهان در دستور کار قرار داده، می گوید: این پروژه که با 90 درصد پیشرفت مراحل پایانی خود را طی می کند، قرار است پساب شهری 9 شهر همجوار فولاد مبارکه را جمع آوری، تصفیه و به فولاد مبارکه انتقال دهد و معادل این مقدار از آب برداشتی این شرکت از رودخانه کاهش داده شود.

جواد نیلی مزایای این طرح بزرگ را بهبود شرایط زیست محیطی ناشی از وارد نشدن پساب خام به رودخانه می داند و ادامه می دهد: بهبود شرایط بهداشتی منطقه ناشی از قطع پساب خام در حوزه کشاورزی، کاهش برداشت آب صنعت از آب تازه و جلوگیری از نوسانات تولید ناشی از نوسانات آب رودخانه از دیگر مزایای این طرح مهم است. وی اضافه می کند: با بهره برداری کامل این پروژه که با سرمایه گذاری فولاد مبارکه و اجرای سازمان آبفا اجرا شده، در افق طرح قادر به کاهش حدود 35 درصد برداشت آب توسط شرکت فولاد از آب رودخانه خواهیم بود که البته با دیگر اقدامات فرایندی در این شرکت این سهم بیشتر کاهش پیدا خواهد کرد.

• فناوری در خدمت بازیافت پساب

یک کارشناس محیط زیست در اصفهان می گوید: 70 درصد پساب فاضلاب قابل بازیافت و قابل استفاده مجدد درچرخه تولید است. امیر متقی علویجه با اشاره به اهمیت بهینه سازی مصرف آب در صنایع، اظهار می کند: سالانه 30 تا 40 میلیارد متر مکعب فاضلاب در کشور تولید می شود که فقط 5 درصد آن بازیافت می شود، در حالی که می توان درصد بیشتری از آن را مجددا استفاده کرد. به گفته این کارشناس، لازم است از فناوری های نو و ارتقایافته در این زمینه استفاده شود تا مصرف کمتر انرژی، هزینه های پایین تر، درصد بالاتر بازیافت پساب و افزایش بهره وری را به همراه داشته باشد.