عادات غذایی ایرانیان - مجله آزات وب

عادات غذایی ایرانیان

عادات غذایی، مجموعه آداب و رسومی است که در زمینه های گوناگون مانند تهیه و طبخ غذا، نگهداری مواد غذایی، انتخاب نوع غذا، شیوه توزیع غذا در گروه های سنی متعدد و چگونگی تمایلات مردم از نظر علاقه مندی یا بی علاقگی به انواع خوراکی ها بحث می نماید و شامل ترتیب و ساعات صرف غذا، رعایت اصول و مقررات بهداشتی در تهیه و طبخ و مصرف مواد غذایی هم هست. این عادات که حاکم بر سرنوشت تغذیه ای مردم هستند، ارتباط بسیار نزدیکی با شرایط خاص جغرافیایی، وضع مالی و کمبودهایی که طی قرون بر مردم عارض شده اند، سطح فرهنگ، فهم اجتماعی و تغییرات اجتماعی، اعتقادات مذهبی و باورهای عمومی جامعه دارند.

دو فاکتور مهم که طی قرون بر عادات غذایی مردم تاثیرگذار بوده اند، عبارتند از دورنمای پیشرفته فرهنگ غذا و شیوه زندگی. درباره فاکتور اول، جهانی شدن همراه با مصرفی شدن بوده است، به طوری که با فراوری کلان انواع مواد اولیه غذایی، دسترسی به آنها در همه فصول و همه جا امکان پذیر شد. مدرهمه شدن موجب گرایش بیشتر به مصرف غذاهای صنعتی نسبت به غذاهای خانگی شد. شهرنشینی و مهاجرت پیوسته از روستاها به شهرها و منطقه ها اطراف شهرها هم موجب مصرف نماینده شدن فراوری نمایندگان قبلی شد و در نهایت، مهاجرت به ایجاد تغییرات ساختاری مهمی در فرهنگ غذایی مردم منجر شد. در مدل شیوه زندگی، فاکتورهای اجتماعی بر فرهنگ غذا تاثیر گذارند، مانند دسترسی به مواد اولیه غذایی که وابسته به شرایط مالی، اجتماعی و سیاسی بوده و کنترل نماینده فراوری و توزیع غذا در جامعه هستند. تبلیغات هم نقش کنترل نماینده مهمی در عادات و ترجیحات غذایی مردم دارند به طوری که مصرف نمایندگان بیشتر بنا به نام و بسته بندی غذاها آنها را انتخاب می نمایند. البته تمامی این عوامل تحت تاثیر فاکتورهای شخصی شیوه زندگی مانند عایدی و هزینه غذا، ارزش اجتماعی غذا، نوع شغل، زمان و مکان اشتغال، مقدار تحصیلات و آگاهی های تغذیه ای، هویت قومی، مذهب، ساختار و ترکیب خانوادگی و خصوصیات فیزیولوژیکی شامل سن، جنس، تصور از بدن خود و شرایط سلامت قرار می گیرند. این عوامل در مجموع، عاداتی را به وجود می آورند که برای هر کشور و ملتی متفاوت و به خصوص است و در یک مملکت هم نسبت به منطقه ها گوناگون، متغیر و فرق دارد.

غذاهای غنی، غذاهای فقیر

از قدیم الایام، غذاها به طور طبیعی و غریزی از طریق ذایقه طبقه بندی می شدند. غذاهای لذیذ و مقوی، مخصوص طبقات بالا و غذاهای ساده، مخصوص طبقات پایین اجتماع بوده است. علاوه برآن، گاهی در اجتماعات کوچک و حتی خانواده ها هم طبقه بندی های غذایی دیده می گردد که این خود ناشی از فرهنگ مردسالاری در آن جامعه است به طوری که برترین قسمت غذا سهم پدر و پسر خانواده است. با پهناور شدن ایران باستان در زمان حکومت هخامنشیان که از شرق تا هند و از غرب تا مصر گسترده شده بود، مردم این سرزمین بنا به شرایط اقلیمی و دسترسی طبیعی به غذاها در هر ناحیه، غذاهای بومی مختص خود را تهیه می کردند. از شواهد موجود چنین برمی آید که مواد تشکیل دهنده رژیم غذایی آنها را محصولات لبنی تهیه شده از گاو، گوسفند، بز و مادیان، گوشت گاو نر، قوچ، بز و ماکیان، نان تهیه شده از غلات، میوه های خشک شده و روغن حاصل از دانه ها تشکیل می داده است. ایرانیان طی قرون، سه نگاه متفاوت به غذا داشته اند: درمانی، فلسفی و فرهنگی. پزشکان و فلاسفه به غذا و نوشیدنی ها به اسم عامل احیا نماینده بدن نظر داشتند و مصرف غذا را راهی برای تضعیف یا تقویت شخصیت انسانی می دانستند. برای مثال، باور بر این بود که مقادیر بالای گوشت قرمز و چربی موجب خلق افکار شیطانی و خودپرستی و رعایت یک رژیم سالم متشکل از میوه ها، سبزی ها، ماهی و ماکیان موجب ایجاد قدرت های غیرمعمول و شکل گیری یک شخصیت دلنشین و عظیم منش می گردد.

غذاهای سرد، غذاهای گرم

فلسفه باستانی غذاهای سرد و گرم، مرتبط با مذهب زرتشتیان باستان دوران هخامنشیان و ساسانیان است. این فلسفه به یک باره با تمدن های دیگر از جمله چین، هند و سرزمین های غربی قرون وسطی تقسیم شد که البته ناحیه به ناحیه طبقه بندی های گوناگونی را تشکیل داده است ولی به طور کلی چربی حیوانات، طیور، گندم، شیرینی ها، بعضی میوه ها و سبزی های تازه و همه انواع خشک شده آنها غذاهای گرم و گوشت گاو، ماهی، برنج، لبنیات، میوه ها و سبزی های تازه غذاهای سرد را تشکیل می دهند. بنا بر طبیعت بدن انسان، فصول گوناگون و بیماری ها، غذاهای سرد یا گرم مصرف می شوند و در بیشتر اوقات این دو نوع غذا با هم مصرف می شوند تا تعادل ایجاد گردد. به طور کلی، غذاهای گرم خون را غلیظ نموده و متابولیسم را تسریع می نماید و غذاهای سرد بر عکس عمل می نماید.

از نظر فرهنگی، تهیه غذا به اسم هنر فراهم آوردن لذت برای جسم و فکر معرفی شده است. طبق شواهد موجود، پخت و پز غذا در ایران تا حد زیادی طی قرون روش تهیه اولیه خود را حفظ نموده و روش های جدیدی هم به آنها اضافه شده است. غذاهای ایرانی به نحوی تهیه می شوند که مواد تشکیل دهنده آنها به تفکیک چشیده شده و عطر و بوی ادویه ها به خوبی احساس می گردد. ایرانیان به طعم و مزه و ظاهر غذا اهمیت زیادی می داده اند و نوع غذاهایی که مصرف می کردند، بستگی به مواد در دسترس در فصول گوناگون داشت. به این صورت، غذاها همواره تازه و با برترین کیفیت تهیه می شدند. عطر خوش غذا در طول آشپزی و روی میز به میزان طعم خوش اهمیت زیادی داشته و ظاهر غذا باید به صورتی تزیین می شده که چشم ها را بنوازد.

حرف آخر

در ایران هم همچون سایر کشورها غذاهای به خصوصی برای مرنام گوناگون مانند عروسی، عزا، تولد، سال نو، ضیافت های تاریخی و مذهبی وجود دارد. در مجموع، در اغلب نقاط جهان عادات غذایی غلطی وجود دارد که موجب از بین رفتن یا کاهش ارزش غذایی مواد اولیه و در نهایت بروز مسائل تغذیه ای می گردد. اصلاح عادات غذایی و تنظیم یک رژیم غذایی صحیح، می تواند یاری های فراوانی به بهبود وضع تغذیه مردم بنماید.

منبع:http://www.salamat.com

/ج

منبع: راسخون